Przeszczep komórek macierzystych jest jednym z najważniejszych sposobów leczenia złośliwych chorób hematologicznych. Komórki macierzyste znajdują się zwykle we wnękach szpiku kostnego. Zanim nastąpi afereza komórek macierzystych, dawca otrzymuje specjalny lek (czynnik wzrostu komórek macierzystych), który zwiększa ich liczbę i stymuluje ich przejście do krwi obwodowej. Gdy tylko osiągnięta zostanie wystarczająca liczba krążących komórek, można je pobrać. Szpital Uniwersytecki w Bazylei jest jednym z największych ośrodków transplantacji komórek macierzystych w Szwajcarii, wykonującym rocznie do 160 zabiegów tego rodzaju. Szpital ten przetestował wykorzystanie serii XN ze zintegrowanym kanałem WPC i aplikacją komórek macierzystych XN do identyfikacji hematopoetycznych komórek macierzystych. Na ten temat rozmawiał z nami prof. Dimitrios Tsakiris, Kierownik Zakładu Diagnostyki Hematologicznej.

Jakie znaczenie ma przeszczep komórek macierzystych dla pacjentów ze złośliwymi chorobami hematologicznymi?

PROF. DIMITRIOS TSAKIRIS: Przeszczep komórek macierzystych jest jednym z najważniejszych sposobów leczenia złośliwych chorób hematologicznych. Koncepcja jest taka: chcesz wyeliminować złośliwego guza za pomocą silnej chemioterapii, ale pacjenci nie przeżyliby takiej chemioterapii, ponieważ zniszczyłaby ich własne komórki macierzyste. Przeszczepiamy więc pacjentom komórki macierzyste, które wcześniej pobraliśmy od innych zdrowych osób – albo krewnych pacjentów, albo nie. Te nowo podane komórki macierzyste osadzają się w szpiku kostnym pacjentów i wytwarzają nowe komórki krwi.

Jakie są wyzwania związane z oznaczeniem komórek macierzystych?

Proces ten ma pewne pułapki, ponieważ nie możemy spontanicznie podać każdemu dawcy odpowiednich leków, tak abyśmy następnie mogli zebrać komórki macierzyste w określonym z góry dniu. Każdy inaczej reaguje na stymulację farmakologiczną. Niektórzy bardzo szybko mobilizują komórki macierzyste, podczas gdy innym potrzeba znacznie więcej czasu. Po rozpoczęciu terapii mobilizacyjnej jesteśmy zmuszeni codziennie mierzyć i określać ilość komórek macierzystych. Gdy komórki te osiągną wymaganą liczbę, nadchodzi moment, w którym możemy je zebrać. Oznacza to, że mobilizacja dawcy musi być kontrolowana i zarządzana przy użyciu odpowiedniej metody monitorowania. Złotym standardem w identyfikacji i pomiarze komórek macierzystych jest cytometria przepływowa, złożony proces, który trwa do 90 minut. Potrzebne są w tym czasie zespoły do opieki nad pacjentem, dawcą i personel do wykonania pomiaru, które muszą być ze sobą doskonale skoordynowane. Dlatego zainteresowała nas możliwość identyfikacji komórek macierzystych za pomocą wystandaryzowanego i niezawodnego podejścia, ale znacznie szybszego w porównaniu z klasyczną metodą. Analizator XN z aplikacją komórek macierzystych może zaoferować nam ten wybór.

Jakie były kluczowe czynniki, które skłoniły Pana do wyboru aplikacji komórek macierzystych XN?

Chcieliśmy mieć możliwość pomiaru komórek macierzystych w bardzo krótkim czasie. Rozwiązanie Sysmex spełnia to wymaganie. Korzystamy również z innych funkcji analizatorów serii XN.

Jakie trudności napotkaliście w obecnym procesie analizy CD34?

Kiedy przychodzi do nas dawca, na początku nie wiemy, czy może, czy nie może w tym dniu dokonać donacji. Dlatego najpierw pobieramy próbkę krwi i wykonujemy w laboratorium pomiar metodą cytometrii przepływowej tak szybko, jak to możliwe, aby niezwłocznie rozpocząć pobieranie komórek macierzystych, jeśli wynik jest pozytywny. W przypadku analizy CD34 ta faza niewiedzy trwa około dwóch godzin. Jeśli dysponujemy metodą, w której informacja o tym, czy ktoś może lub nie może dokonać donacji, jest dostępna już po kilku minutach, wszyscy zaangażowani oszczędzają czas, a proces jest szybki i bezproblemowy.

Szacujemy, że możemy zastąpić około dwie trzecie pomiarów CD34 aplikacją komórek macierzystych XN.

prof. Dimitrios Tsakiris

Czy jako lekarz polega Pan na technologii, aby określić czas trwania aferezy?

Technologia umożliwia nam kwantyfikację komórek z dużą dokładnością. Dla tego procesu obowiązują pewne międzynarodowe wystandaryzowane procedury. Nie możesz sam wybrać metody pomiaru komórek macierzystych. To ograniczenie w wyborze metod jest ważne, ponieważ oznacza, że istnieje pewien rodzaj harmonizacji dokładności pomiaru między laboratoriami. Szacujemy, że możemy zastąpić około dwie trzecie skomplikowanych i kosztownych pomiarów pośrednich komórek macierzystych, bardziej produktywną metodą – aplikacją komórek macierzystych XN, jeśli nasza bieżąca ewaluacja spełni kryteria. Do tej pory koszty generowane były przede wszystkim przez zasoby kadrowe.

Rozmawialiśmy o zaletach klinicznych i zwiększonej produktywności, ale jakie są korzyści dla pacjenta?

Oczywiście to wygoda – dawcy przychodzą do nas, pobieramy próbkę dwóch mililitrów krwi i 15 minut później wiedzą, czy mogą oddać komórki macierzyste lub wrócić do domu. W przeciwnym razie dawcy musieliby czekać dwie godziny na informację czy mogą wykonać donację, albo czy muszą iść do domu, aby wrócić następnego ranka.

Wielkie dzięki za spotkanie!